2014-2015 Otakçılar Lisesi 11.Sınıf Türk Edebiyatı I. Dönem I. Yazılı Soruları

         

                                                                                Hüriyet Kasidesi

Ne efsunkâr imişsin ah ey didâr-ı hürriyet                          (Ey hürriyetin güzel yüzü, sen ne büyüleyici imişsin.

Esîr-i aşkın olduk gerçi kurtulduk esâretten                        gerçi esaretten kurtulduk derken senin aşkının esiri olduk.)

Felek her türlü esbâb-ı cefasın toplasın gelsin                    (Felek her türlü eziyet yollarını toplasın gelsin,

 Dönersem kahbeyim millet yolunda bir azîmetten            millet yolunda hizmetten dönersem kahpeyim.)

                                                                  Namık Kemal

Bu şehri Stanbûl ki bî-misl ü bahâdır                             ( Bu İstanbul şehri eşsiz değerdedir, baha biçilmez, Bir taşına                          Bir sengine yekpare Acem mülkü fedadır.                     bütün bir İran ülkesi feda olsun.)

                                                                                      

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 80-81

8. Aşağıdaki alegorik kişilerin temsil ettikleri kavramları eşleştiriniz.

Kün-Togdı           "Gün Doğdu"    Hükümdar                         Adalet

Ay-Toldı               "Dolunay"           Vezir                                   Mutluluk

Ögdülmiş            "Övülmüş"         Bilge:vezirin oğlu             Akıl (ya da Bilgi)

Odgurmış            "Uyanmış"          Derviş: vezirin kardeşi   Akıbet (Yaşamın sonu)

9. Kaşgarlı Mahmut’un 20 yıllık bir araştırma sonucunda kaleme aldığı Divanü Lügâti’t-Türk hakkında aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz?

A) Divanü Lügâti’t-Türk’ün sözlü edebiyat ürünlerini zamanımıza ulaştırdığına

B) Eserin, Türkçeyle ilgili ilk sözlük ve dil bilgisi kitabı olduğuna

C) Eserde kelimelerin anlamı ile birlikte kelimelerle ilgili açıklamalara da yer verildiğine

D) Esere, içinde şiir ve atasözlerine de yer verdiği için antolojik sözlük de denilebileceğine

E) Eserin Araplara Türkçeyi öğretmek amacıyla Türkçe yazıldığına

10. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

a. Kaşgarlı Mahmut Divanü Lügâti’t-Türk adlı eserinde ...... Türk, Türkmen, Oğuz, Çiğil, Yağ-

ma, Kırgız.... adlı Türk boylarının isimlerine yer vermiştir.

b. Türk boylarının yaşadıkları yerleri gösterdiği bilinen ilk harita .... Divanü Lügâti’t-Türk.. adlı eserde

yer alır.

11. Divanü Lügâti’t-Türk ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Ansiklopedik bir sözlüktür.

B) Türk kültürüyle ilgili önemli bilgiler yer alır.

C) Koşuk, sav, sagu örnekleri yer alır.

D) Divan şiirinden de örnekler vardır.

E) Türk dillerinin ansiklopedik sözlüğü anlamına gelir.

12. Türk edebiyatının XI-XII. yüzyıl metinlerinde Türkçenin hangi lehçesinin kullanıldığını defterinize yazınız.

Hakaniye lehçesi kullanılmıştır.

13. İlk İslami eserlerin didaktik oluşunu dönemin sosyal durumu ya da fikir hayatıyla ilişkilendirerek açıklayınız.

Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte yeni dinin gereklerinin halka anlatılması için halkın anlayacağı bir üslup ve dil kullanılması zorunluluğu doğmuştur. Bu yüzden eserler didaktik özellik taşır.

14. Kutadgu Bilig ile Atebetü’l Hakayık’ı karşılaştırarak bu iki eserin ortak özelliklerini aşağıya yazınız.

* Her iki eserde de aruz ölçüsü kullanılmış.

* Her iki eserde de rapaça , farsça kelimelre rastlanır.

* Her iki eser de manzum yazılmış.

* Her iki eserde didaktik özellik gösterir.

15. Aşağıdaki eserlerden hangisi sözlü edebiyat ürünlerinin en fazla yer aldığı eserdir?

A) Divan-ı Hikmet

B) Divanü Lügâti’t-Türk

C) Atebetü’l-Hakayık

D) Kutadgu Bilig

E) Kitâb-ı Bakırgan

16. Aşağıdaki eser adlarını yazar adlarıyla eşleştiriniz.

Divan-ı Hikmet ……………………. Ahmed Yesevî     

Divanü Lügâti’t-Türk …………..  Kaşgarlı Mahmut

Atebetü’l-Hakayık ………………..Edip Ahmet Yüknekî

Kutadgu Bilig ……………………….Yusuf Has Hacip

17. Aşağıdakilerden hangisi dinî dönem Türk edebiyatının özelliklerinden biri değildir?

A) Aruz ölçüsünün başarılı bir biçimde Türkçeye uygulanmış olması

B) Genellikle dinî-ahlaki- eğitici nitelikte eserler verilmiş olması

C) Türk diline Arapça, Farsça kelime ve tamlamaların girmeye başlamış olması

D) Millî nazım şekillerine ilave olarak gazel, mesnevi gibi yeni şekillerin de kullanılması

E) Aruz ve hece ölçüsünün birlikte kullanılmış olması

18. Türk dilinin, millî bütünlüğü sağlamada nasıl bir etki ve güce sahip olduğu hakkındaki düşüncelerinizi defterinize yazınız.

Dil toplumun anlaşmasını sağlayan temel unsurdur. Toplumlar varlıklarını ve kültürlerini dil sayesinden nesilden nesile devam ettirirler.

19. XI. yüzyıl dil ürünlerinden olan bu eserin değeri, yalnızca Türk dilinin sözcüklerini toplama kurallarını ve yöntemerini bildirmek, ölçüleri açıklamaktan ileri gelmez. Sözcükleri açıklarken tarih, coğrafya, folklor ve edebiyata dair bilgiler, toplumsal yaşayışa ilişkin ipuçlarını da verir.

Bu paragrafta sözü edilen eser ve yazar aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Divan-ı Hikmet; Ahmet Yesevî

B) Muhakemetü’l Lügâteyn; Ali Şir Nevaî

C) Divanü Lügâti’t Türk; Kaşgarlı Mahmut

D) Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hacip

E) Atebetü’l Hakayık; Edip Ahmet Yüknekî

(1988-ÖYS)

20. I) “Kitab-ı Dede Korkut”, sanatçısı belli olmayan, halkın ortak malı olan bir eserdir, (II) Nazım

ve nesir karışımı on iki hikâyeden oluşur. (III) Hikâyelerde Oğuzların, düşmanlarıyla savaşları ve

insanüstü güçlerle mücadeleleri anlatılmaktadır. (IV) Her hikâye bağımsız olmakla beraber, çoğunda

ortak kahramanlar bulunur ve her hikâyenin sonunda Dede Korkut söz alır. (V) Hikâyelerde adı geçen

Dede Korkut kahramanlığıyla ün kazanmış Oğuz beylerinden biridir

Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır?

A) I.    B) II.     C). III     D) IV.      E) V.

 

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları- İlk İslami Ürünler Değerlendirme Soruları Sayfa 78-79

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 78

1. “X. yüzyıldan yaklaşık XIII. yüzyılın ortalarına kadar olan döneme “Geçiş Dönemi” adı verilir.

İlk İslami Türk edebiyatı ürünlerinin verildiği bu dönem Türk toplumunun bir kültür ve medeniyet çevresinden bir başka kültür ve medeniyet çevresine geçtiği dönemdir.”

Yukarıdaki bilgiler ışığında okuduğunuz metinden de hareketle Ahmet Yesevî’nin eseri olan Divan-ı Hikmet’in Geçiş Döneminin hangi özelliklerini içerdiğini aşağıya yazınız.

Bu eser hem İslamiyet  öncesi Türk edebiyatının hem de İslami devir Türk edebiyatının özelliklerini yansıtmaktadır. Eser de hem dörtlük hem de beyit nazım şekli kullanılmış. Münacaat kısmı beyitlerle ana kısım ise dörtlüklerle yazılmış. Eserde hem hece hem de aruz ölçüsü kullanılmıştır.

2. “Mutluluk veren bilgi” anlamına gelen ve bir siyasetname özelliği taşıyan eser aşağıdakilerden hangisidir?

A) Atebetü’l Hakayık

B) Divanü Lügâti’t Türk

C) Divan-ı Hikmet

D) Kutadgu Bilig

E) Garipnâme

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 79

 3. Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise “D”, yanlış ise “Y” yazınız.

• İslami Dönemin ilk eserleri Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır. ( D )

• Bu eserlerle birlikte Arap ve Farsça kelimeler dilimize girmeye başlamıştır. ( D )

• Bu dönemdeki metinler sanat metni ve öğretici metin olarak kesin çizgilerle ayrılmamıştır. ( D )

• Divan-ı Hikmet’te dinî bilgiler yorumlanmıştır. ( D )

• Ahmet Yesevî, tasavvufi anlayıştan uzak bir kişiliğe sahiptir. (Y )

• Kaşgarlı Mahmut eserinde, Türk dilini dünya dilleriyle karşılaştırmıştır. (D)

• Kaşgarlı Mahmut, Türk dilinin söylenişlerini tespit etmek için Türk boyları  arasında dolaşmıştır. (D )

• Kaşgarlı Mahmut, bu eserini önemli bir devlet kademesinde görev almak için yazmıştır. ( Y )

• Atatürk’ün Türk diliyle ilgili sözleriyle Divanü Lügâti’t-Türk arasında benzerlik vardır. ( D )

4. “Bilgiliye ey dost, bağla gönül” mısrasında hangi edebî sanat vardır? Defterinize yazınız.

MECAZ- I MÜRSEL

5. Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

a. Atebetü’l Hakayık ..KASİDE ..... nazım biçimiyle yazılmıştır.

b. Atebetü’l Hakayık ...ARUZ ... vezniyle yazılmıştır.

c. Atebetü’l Hakayık ...HAKİKATLERİN EŞİĞİ...... anlamına gelir.

6. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Atebetü’l Hakayık’ın ahlaki bir eser olması

B) Atebetü’l Hakayık’ın mesnevi şeklinde yazılmış olması

C) Atebetü’l Hakayık’ın öğüt verici bir eser olması

D) Eserde millî nazım birimi ile aruz ölçüsünün birlikte kullanılması

E) Eserde mısra başı kafiyesine de yer verilmiş olması

7. Aşağıdaki yargılardan hangisi Kutadgu Bilig’in özelliklerinden biri değildir?

A) Edebiyatımızda bilinen ilk siyasetnamedir.

B) Eserde adalet, akıl, baht gibi kavramlar alegorik olarak işlenmiştir.

C) Eser, Türkçenin Arapçaya karşı üstünlüğünü ispatlamak amacıyla yazılmıştır.

D) Yusuf Has Hacib tarafından mesnevi şeklinde yazılmıştır.

E) Hakaniye (Karahanlı) lehçesiyle ve aruz vezniyle yazılmıştır.

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 53- 58 arası- Yazılı Edebiyat

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 53

HAZIRLIK

1. Yazının icadı ile dil ve kültür arasında nasıl bir ilişki vardır? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.

Dil kültürü geçmişten günümüze taşıyan bir araçtır. Sözlü olarak doğan dilin yazılı olarak kullanılmaya başlanması ile toplumlar yaşayışlarını kültürlerini ve dil ürünlerini sonraki çağlara daha sağlam bir şekilde ulaştırmışlardır. Sözlü olarak taşınan her ürün zamanla değişime veya bozulmaya maruz kalır. Ancak yazı, ürünlerin daha kalıcı olmasını sağlar ve değişmeye bozulmaya karşı ürünleri korur.

 2. Türkler, tarih boyunca hür yaşamayı başarmış bir millettir. Atatürk'ün Gençliğe Hitabesi'ndeki bağımsızlık kavramına yapılan vurguları gösteriniz. Metni, hitabet yönünden değerlendiriniz.

Ey Türk Gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk cumhuriyetini, ilelebet, muhafaza ve müdafaa etmektir.

Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin!

Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi, vazifen, Türk istiklal ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur.

Metinde güçlü bir hitabet vardır. Cümleler kısa, açık ve anlaşılır bir şekilde kurulmuş, akıcı cümlelerdir

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 55

1.     Okuduğunuz metinden hareketle İslamiyet Öncesi Dönemin sözlüe debiyatı gibi yazılı edebiyatının da eski Türklerin dil, anlatım, tema, duyuş ve zevk bakımından özelliklerini nasıl yansıttığını tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Edebi ürünler toplumun ve sanatçının aynasıdır. Bu metinler de eski Türklerin özelliklerini yansıtmaktadır.  Örneğin metinde bir liderin ülkesi için yaptıkları vardır. Kabaca milli konular işlenmiştir. Türklerin en temel özelliğidir milliyetçilik. Bu özellikler metne de en doğal şekli ile yansımıştır.

2.   Metindeki olay örgüsünü şema hâlinde tahtada gösteriniz. Şemadan hareketle olayların merkezindeki düşünceyi söyleyiniz.

* Bilge kağanın tahta oturması

* Türklerin Çinliler tarafından öldürülüşü

* Bilge kağanın Çinlileri ve diğer düşmanlarıyla savaşması ve onları yenmesi

*Kırgız kağanını yenmesi

3. Olayın geçtiği mekân ve kişilerin özelliklerini işlevleriyle birlikte aşağıdaki tabloya yazınız.

Kişiler:

Özellikleri

Kişilerin büyük bir çoğunluğu devlet i yöneten kişilerdir. Adı geçen kişiler hakanlar, kağanlardır.

İşlevi

Olayların ortaya çıkışını ve aktarılmasını sağlamışlardır

Mekân:

Özellikleri

Mekân çok geniştir. Fakat mekanla ilgili ayrıntılara pek girilmemiştir.

İşlevi

Anlatılan olayların daha iyi anlaşılmasını sağlamak için somutlaştırma görevi üstlenirler.

4.     Metnin zamanı ve olay örgüsü ile sözlü edebiyat ürünleri arasında bir ilgi kurulabilir mi? Açıklayınız.

Evet, kurulabilir. Zaman sözlü ürünlerde çok hızlı geçer. Olay açısından baktığımızda da destanlarda anlatılan olaylarla benzerlik göstermektedir.

5.     Metnin nasıl bir anlatım tarzı vardır? Anlatıcının anlatılanlarla ilişkisi nedir? Eser hangi bakış açısıyla anlatılmıştır? Sözlü olarak ifade ediniz.

Metin birinci kişi ağzından anlatılmaktadır. Anlatıcı olayın içindedir.

Bakış açısı : Eserde kahraman anlatıcı bakı açısı kullanılmıştır.

6.     Tonyukuk Abidesi adlı metinle yazıldığı dönem arasında ne tür bir ilişki kurulabilir? Açıklayınız.

Yazıldığı dönemin siyasi sosyal ve kültürel özelliklerini yansıtmış o dönem Türk devleti, yapılan savaşlar Türk tarihi ve halkı hakkında önemli bilgiler vermiştir.

7. Köktürk Yazıtları hakkında yaptığınız araştırmaları da göz önünde bulundurarak Köktürk Yazıtları'nın Türk medeniyet tarihi içerisinde nasıl bir yeri olduğunu söyleyiniz.

Köktürk yazıtları edebiyatımızda ilk yazılı metin örneğini oluşturur. Hem tarih açısından hem de edebiyat açısından önemli bir yere sahiptir. Bu metinler sayesinde Köktürk yazısını, Köktürklerle ilgili tarihi bilgileri öğreniyoruz.

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 56

ANLAMA-YORUMLAMA

1. "Türk milleti Çin'e tabi idi. Türk milleti hanını bulmayıp Çin'den ayrıldı, hanlandı. Hanını bırakıp Çin'e tekrar teslim oldu. Tanrı şöyle demiştir: Han verdim, hanını bırakıp teslim oldun." cümleleri ile "Baş başa bağlı, baş da padişaha bağlıdır." atasözü arasındaki ilişkiyi dikkate alarak Türklerin devlete bağlılığına dair nasıl bir çıkarımda bulunabilirsiniz? Düşüncelerinizi yazılı olarak ifade ediniz.

Devletin ve milletin bekası için devlet yönetimindeki kişiye itaat çok önemlidir. Toplu halde hareket edemeyen birlik ve beraberliğini sağlayamamış bir toplum yaşayamaz.  Türklerde hakana itat çok önemlidir. Her devirde halk hakana sadakat göstermiş ve bağlılığını bildirmiştir.

2. Tonyukuk Abidesi adlı metinde atasözü ve deyim niteliğindeki özlü sözleri tespit ediniz. Bunların anlatıma katkısını açıklayınız. Bulduğunuz özlü sözlerin benzerlerine günümüzde rastlıyor musunuz? Örnekler veriniz.

akıl akıla verip, hanlandı. zayıf boğa ve semiz boğa arkada tekme atsa semiz boğa,

zayıf boğa olduğu bilinmezmiş derler,

3. Köktürk Yazıtları'nın yazılı Türk edebiyatındaki önemini açıklayan bir kompozisyon yazınız. Hazırladığınız metni arkadaşlarınıza okuyunuz.

4. a) Yukarıda verilen örnek metinlere göre İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatının yazılı dönemine ait eserleri gruplandırınız:

1...KÖKTÜRK

2...UYGUR..

10. Sınıf Türk Edebiyatı Nova Yayınları Ders Kitabı Cevapları Sayfa 58

1. "Türklerin ilk, güzel ve değerli eserleri Köktürkler devrinde, Köktürk veya Orhun yazısıyla yazılan ve dikilen bengütaşlarıdır Orkun / Orhun Irmağı yakınlarında bulunduğu için bu taşlara Orhun Abideleri de denilmektedir Taşların ilki vezir Bilge Tonyukuk tarafından Yollug Tigin'e yazdırılmıştı. 720-724 yılında diktirilmiştir. Diğer iki kitabenin de yazarı Yollug Tigin'dir Kültigin adına dikilen abide 732 yılında dikilmiştir Bilge Kağan abidesi ise ölümünden bir yıl sonra kendi oğlu tarafından 735 yılında diktirilmiştir Orhun Abideleri Köktürk alfabesiyle yazılmıştır Bu alfabe bizim öz alfabemizdir ve Türkçenin seslerini karşılayan bir alfabedir Alfabe sağdan sola doğru yazılır ve otuz sekiz harflidir Bu harflerin yirmi altısı ünsüz, dördü ünlü, sekizi de birleşik harflidir. Türkler IX. yüzyıldan itibaren Uygur yazısı kullanmışlardır. Uygur yazısı on dört harflidir. Bu harflerin on biri ünsüz, üçüde ünlüdür."

Yukarıdaki paragrafta verilen bilgiler ışığında düzenlenen aşağıdaki yargılardan doğru olanları"x" ile işaretleyerek belirtiniz.

Bengütaşlara genel bir deyimle balbal denirdi.

Köktürk Yazıtları'na Orhun Abideleri de denilmektedir. X

Kitabelerin yazarı Yollug Tigin'dir. X

Orhun Abideleri, Köktürk alfabesiyle yazılmıştır. X

Köktürk alfabesi bir Türk alfabesidir. X

Türkler XIII. yüzyıldan itibaren Uygur yazısını kullanmışlardır.

 Orhun Kitabeleri (Abideleri) aynı zamanda tarih, hatıra ve nutuk (hitabet, söylev) türünün ilk örnekleridir. X

"Gündüz de gece de dörtnala koşturup gittik.

Kırgız'ı uykuda bastık.

Uykusunu mızrak ile açtık.

Hanı, ordusu toplanmış.

Savaştık,

mızrakladık.

Hanını öldürdük.

Kağana Kırgız kavmi teslim oldu, baş eğdi.

Geri döndük,

Geçmiş zamana nisbetle daha çok çalışacağız. Daha az zamanda daha büyük işler başaracağız. Bunda da başarılı olacağımıza şüphem yoktur. Çünkü Türk milletinin karakteri yüksektir. Türk milleti çalışkandır; Türk milleti zekidir.

Çünkü Türk milleti millî birlik ve beraberlikle güçlükleri yenmesini bilmiştir.

Kögmen ormanını dolanıp geldik."

Tonyukuk Abidesi adlı metin ve Atatürk'ün Onuncu Yıl Nutku'ndan alıntılanan yukarıdaki paragraflarda koyu renkle gösterilen kelimeleri ses ve hareket unsuru bakımından inceleyiniz. Bu ifade tarzlarının metnin anlatımındaki işlevini tartışınız. Ulaştığınız sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

Bu ifadeler, bu kelimeler nutuk metinlerinde vurgulanan kelimelerdir Bu ifadeler dönemin kültürü ve yaşayışı hakkında bilgi vermekle birlikte eserin anlatım türünü de yansıtır. Örneğin Orhun abidelerinden alınan metindeki kelimeler fiildir. Anlatımın öyküleyici olduğunu göstermektedir. Aynı zamanda dönemin yaşayışını da görmekteyiz.

3.  Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun kelimeleri yazınız.

•  Türk edebiyatının en eski ve önemli yazılı kaynağı. ORHUN ABİDELERİ...

•  Atatürk'ün Gençliğe Hitabesi.....NUTUK..... türünde bir metindir.

•.....UYGUR... yazılı metinleri dinî konularda yazılmış tercüme metinlerdir.

4.  Aşağıdaki boş bırakılan yerleri en iyi tamamlayan seçeneği bulunuz.

Orhun Abideleri.............................. tarafından................ diktirilen ilk yazılı eserdir.

A) Bilge Kağan / VIII. yüzyılda                          B) Tonyukuk/VIII. yüzyılda

C) Yollug Tigin / VIII. yüzyılda                           D) Kül Tigin / VII. yüzyılda

E) Kaşgarlı Mahmut / VII. yüzyılda