10.Sınıf Türk Edebiyatı 2. Dönem 1. Yazılı soruları Klasik

SORULAR

1.        Bir gazelden alınan aşağıdaki beyitlerin “nazım biçimi” özelliklerini yazınız(10p)

Açıl bağun gül ü nesrîni ol ruhsârı görsünler             (Açıl, bağın gülü ve yaban gülünü görsünler)

Salın serv ü sanevber şîve-i reftârı görsünler            (Salın, servi ve fıstık çamının yürüyüş edasını görsünler)

Kapunda hasıl itdi bu devâsız derdi hep gönlüm        (Kapında kazandı bu devasız derdi hep gönlüm)

Ne derde müptelâ oldı dil-i bîmârı görsünler             (Ne derde tutuldu bu çaresiz gönlü görsünler)

Birim değeri          : .........................      Ölçü         : ..............................           Birim sayısı:………………………………

Uyak düzeni       :…………………    Uyakları  ve Redifleri:…………………      Teması:……………………………………..

2.      Aşağıdaki dörtlükle ilgili verilen bilgiler doğruysa gösterilen yere (D) yanlışsa (Y) yazınız. (10 p)

Bahçemizde nar ağacı

Kimi tatlı kimi acı

Gönüldeki dert ilacı

Ya bulunur ya bulunmaz.

(   ) Semai türünde yazılmıştır.

(   ) 1. 2. Ve 3. Dizeler arasında tam kafiye vardır.

(   ) Düz kafiye örgüsü vardır.

(   ) 1. Ve 3. Dizeler arasında redif vardır.

(   ) Konusuna göre taşlama özelliği gösterir.

3.      Kalem Şairi ve Halk Şairi kavramlarını açıklayarak aralarındaki farkları belirtiniz. (5 p)

4.      Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.(10 p)

-- Türk edebiyatında ilk mesnevi…………………………………… dir/tir.

               -- İskendername isimli   eser  …………………………. ….tarafından yazılmıştır.

               -- Türk edebiyatında mahallileşme  cereyanın en önemli temsilcisi ……………………dir/tir.

-- Allah’ın dışındaki her şeye tasavvufta ……………….. denir.

-- Kasidenin  giriş kısmına ………………… denir.

   5.    Aşağıda birbiriyle ilişkili olan sözcükleri oklarla eşleştiriniz. (5 p)

Mani                                                                                                     Kavuştak

Türkü                                                                                                   Sagu

Ağıt                                                                                                      Deyiş

6.       Âşık Edebiyatı nazım şekillerinden olan “koşma” konusuna göre çeşitlenmektedir. Konusuna göre koşma       türlerini yazınız ve birer cümleyle açıklayınız.(10 p)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

7.     Yukarıdaki bulmacanın cevapları soldan sağa doğru yazılacaktır. (30 p)

1:    Fuzuli’nin naat olarak yazdığı adını redifinden alan meşhur kaside.

2:    Tarikatın ilk kurucusuna ve önderlerine verilen isim. (Özellikle Bektaşilerde)

3:    Halk şiirinde en küçük nazım biçimidir.

4:    Halk şiirinde hecenin sekizli ölçüsü ile koşma biçiminde düzenlenen ve özel bir ezgiile söylenen şiirlerdir.

5:    Dört dizeli bentlerden oluşan, oldukça uzun bir nazım biçimidir.

6:    Bir kimseyi yermek ya da toplumun bozuk yönlerini eleştirmek amacıyla yazılan şiirlerdir.

7:    Divan edebiyatında beş mısralık bentlerden oluşan nazım şeklidir. Beşli demektir.

8:    Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan mani çeşididir.

9:    Âşıklık geleneğinde şiirlerini kalem ve kâğıt kullanarak yazan âşıklara denir. Bu şairler eğitim görmüş, okuma yazma bilen şairlerdir.

10:  Divan edebiyatında bentlerle kurulan uzun bir nazım biçimidir. Yaşamdan, talihten şikâyet; felsefi düşünceler, dini, tasavvufi konular ve toplumsal yergilerin işlendiği şiirlerdir.

8.  Rabia’nın babası kimdir, nasıl bir karaktere sahiptir? Anlatınız.(10 p)

9. Kitapta en çok etkilendiğiniz bölüm hangisidir? Anlatınız.(10 p)

10. Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle doldurunuz.(10 p)

Sinekli Bakkal ………………………………………………………dönemini anlatmaktadır.

Rabia’nın dedesinin adı…………………………………………ve mesleği……………………………….

Türk Edebiyatı Öğretmeni Arzu DOĞAN

     Başarılar…

“19. Yüzyılda yaşamıştır. Orta derecede medrese eğitimi gördüğü için divan şairlerini taklit yoluna giden âşık, vezin yanlışları yanında dil yanından hatalara düşmüştür. Ağdalı bir dil daha çok aruzu kullanmış, hece vezniyle çok az şiir söylemiştir. Hem dini-tasavvufi temaları hem de âşıklık geleneğini devam ettirmiştir. Adaşı Ercişli Emrah ile karıştırılır. Ama Erçişli yalnızca âşıklık geleneği tarzında yazmıştır.”

Yukarıdaki paragrafta bahsedilen halk edebiyatı şairi kimdir? (10 p)

………………………………………………………………………………………………………………………………………………

CEVAPLAR

1	S	U
2	P	İ	R
3	M	A	N	İ
4	S	E	M	A	İ
5	D	E	S	T	A	N
6	T	A	Ş	L	A	M	A
7	M	U	H	A	M	M	E	S
8	K	E	S	İ	K	M	A	N	İ
9	K	A	L	E	M	Ş	A	İ	R	İ
10	T	E	R	K	İ	B	İ	B	E	N	T

1.     Yukarıdaki bulmacanın cevaplarının hepsi soldan sağa doğru yazılacaktır. Her soru 4 puandır.

1:    Fuzuli’nin naat olarak yazdığı adını redifinden alan meşhur kaside.

2:    Tarikatın ilk kurucusuna ve önderlerine verilen isim.

3:    Halk şiirinde en küçük nazım biçimidir.

4:    Halk şiirinde hecenin sekizli ölçüsü ile koşma biçiminde düzenlenen ve özel bir ezgiile söylenen şiirlerdir.

5:    Dört dizeli bentlerden oluşan, oldukça uzun bir Âşık edebiyatı nazım biçimidir.

6:    Bir kimseyi yermek ya da toplumun bozuk yönlerini eleştirmek amacıyla yazılan koşma türüdür.

7:    Divan edebiyatında beş mısralık bentlerden oluşan nazım şeklidir. Beşli demektir.

8:    Birinci dizesi 7 heceden az, anlamlı ya da anlamsız bir sözcük grubu olan maniler.

9:    Âşıklık geleneğinde şiirlerini kalem ve kâğıt kullanarak yazan âşıklara denir. Bu şairler eğitim görmüş, okuma yazma bilen şairlerdir.

10:  Bentlerle kurulan uzun bir nazım biçimidir. Yaşamdan, talihten şikâyet; felsefi düşünceler, dini, tasavvufi konular ve toplumsal yergilerin işlendiği şiirlerdir.

2.     Aşağıda verilen âşık tarzı şiirlerin türlerini noktalı yerlere yazınız.(10)

VARSAĞI                                                   

Bre ağalar bre beyler
Ölmeden bir dem sürelim
Gözümüze kara toprak
Dolmadan bir dem sürelim

                       Karacaoğlan

SEMAİ

Bize nisbet mi sultânım
Adûlarla salınırsın
Yusuf misli cânım
Sevildikçe alınırsın 

                                                                                                                                                  Gevheri  

3.     Kalem Şairi ve Halk Şairi kavramlarını açıklayarak aralarındaki farkları belirtiniz. (10)

HALK ŞAİRİ: Şiirlerini irticali olarak, saz eşliğinde, sözlü olarak söyleyen şairlere denir. Karacaoğlan, Âşık Veysel vb.

KALEM ŞAİRİ: Şiirlerini kalem ile kâğıt üzerine yazan şairlere denir. Bunlar belli bir eğitimden geçmiş sanatçılardır. Erzurumlu Emrah, Dertli vb.

4.     Aşağıda birbiriyle ilişkili olan sözcükleri oklarla eşleştiriniz. (10 p)

Mani                                                                                                            Kavuştak

Türkü                                                                                                          Sagu

Ağıt                                                                                                              Deyiş

5.     Aşağıdaki dörtlükle ilgili verilen bilgiler doğruysa gösterilen yere (D) yanlışsa (Y) yazınız.

Bahçemizde nar ağacı

Kimi tatlı kimi acı

Gönüldeki dert ilacı

Ya bulunur ya bulunmaz.

(D) Semai türünde yazılmıştır.

(Y) 1. 2. Ve 3. Dizeler arasında tam kafiye vardır.

(D) Düz kafiye örgüsü vardır.

(D) 1. Ve 3. Dizeler arasında redif vardır.

(Y) Konusuna göre taşlama özelliği gösterir.

6.     ERZURUMLU EMRAH